Een fraaie recensie op de website van literair tijdschrift Extaze.
John Toxopeus, Intiemer kunnen we niet – Het jaar 2016, De Bilt 2017
(HaEs producties)
Een dagboek publiceren. Als ik het als schrijver aan zou durven, zou ik de lijn tussen feit en fictie genadeloos verknippen. Grensoverschrijdend gedrag zonder weerga. Om te mythologiseren. Om onbeschaamd te liegen zelfs – ‘Wie niet liegt, leeft als een beest,’ zei Claus. Ongetwijfeld speelt het ego daar een rol in. Maar dan lees je Intiemer kunnen we niet van John Toxopeus. Van een ego is weinig te merken. Toxopeus pent in zijn kenmerkende stijl een dagelijkse passage en houdt die bij de werkelijkheid. De hand van de schrijver, die lees je enkel in de keuzes die hij maakt. Als er al een scherpe mening in voorkomt – over zijn voormalige uitgeefster bijvoorbeeld – is dat vrij ondubbelzinnig. Door die eerlijkheid laat hij je op het voyeuristische in zijn leven meekijken. Toxopeus fictionaliseert niet, maar drijft alledaagsheid tot het uiterste.
Als het op schrijven aankomt, was Toxopeus een laatbloeier. Pas in 2002, na een carrière als vakbondsbestuurder, nam hij de pen op. Sindsdien murwde hij zich in die besloten kring van de Nederlandse literatuur, publiceerde in tijdschriften als De Brakke Hond, Tirade, KortVerhaal, ons tijdschrift, en bracht twee verhalenbundels en twee autobiografische romans uit. In Intiemer kunnen we niet bewijst hij dat zijn leven zich tegenwoordig in die wereld afspeelt: de literatuur. Het verleden lijkt weinig impact te hebben, en een belangrijk deel daarvan schreef hij al van zich af in ‘Wie de jeugd heeft kan wel janken’.
Dit boek beschrijft het jaar 2016, van dag één tot de laatste, waarin het uitgeefproces van zijn bundel Zo zien de mensen het graag centraal staat. Het dagboek illustreert, zonder te dramatiseren, die onvermijdelijke stap na het schrijven van een manuscript. Op bijna zakelijke manier beknibbelt Toxopeus strubbelingen met zijn uitgeefster, zijn kleine kantjes daarin, en zijn leedvermaak als hij beseft dat meer van haar schrijvers de benen nemen. De zoektocht naar een toekomstplan: uitgeven in eigen beheer, of toch maar wachten op die maar niet komende ja? De vormgeving en promotie. De teleurstellingen waarvoor een hardwerkend auteur zich moet behoeden. Die schaarse momenten van onvervalste trots. Ook de omgang met de literaire wereld, de contacten met collega’s en magazines –ons tijdschrift passeert meermaals -, en het belang van een netwerk drijven boven. Voor een aspirerend schrijver kan het als handboek dienen.
Toxopeus strooit vakkennis en een blik achter de schermen rond als verwaarloosbare franjes tussen familieleven, tripjes en kwaaltjes door. Maar is feite is het schrijverschap onmiskenbaar het hoofdonderwerp. Samen met Vianen, de stad waaraan Toxopeus verknocht is, en waarvan hij eigenhandig het literaire leven lijkt te dragen. Lezingen geven, schrijfwedstrijden jureren, werken aan een verhaal over de alomtegenwoordig historische figuur Brederode: als er in Vianen woorden op papier moeten, is Toxopeus erbij. De kleinkinderen, zwemmen en de voetbaluitslagen van geliefkoosd elftal Ajax zorgen voor leidmotieven. Zo authentiek en ongekunsteld is het, dat je soms vergeet dat dit het dagboek van een schrijver is. Toxopeus zette het leven van een gepensioneerde Nederlander neer, die toevallig dat neerzetten beter beheerst dan de voormalige buurtslager.
‘Om 11:51 het water in. De eerste keer op een vrijdag. Weer vrouwen, hier en daar samen met een man, in het ondiepe deel nog slenterend, daarna dobberend, zonder oponthoud ouwehoerend. Dinsdag had ik er al een vermoeden van. Er is iemand overleden: “Wel erg voor de nabestaanden en ook vervelend voor de kinderen natuurlijk.” Ik ben inmiddels bedreven in het zijwaarts zwemmen zodat ik de colonnes kan ontwijken.’
Beschrijvingen als deze brengen keer op keer een glimlach boven. Of toch zeker dat amusante gevoel van herkenning over alledaagse ergernissen. Die maken Intiemer kunnen we niet plezierig weglezen. De vier amusante verhalen die de fragmenten onderbreken zijn daar een welkome afwisseling in. Maar driehondervijfenzestig dagen is lang, en hoewel alledaagsheid een sterkte is, is het op zoveel dagen ook een zwakte. Geloofwaardig is het zeker, maar soms mis je dat gevoel belazerd te worden. Dat gevoel dat een schrijver met je geest speelt, je wil doen geloven wat al dan niet de waarheid is. Als spiegel voor de realiteit kan het amper eenduidiger, maar het is geen literair overweldigende spiegel. Misschien ligt die kleine teleurstelling eerder bij de lezer dan de schrijver. Toxopeus maakt vanaf het begin zijn bedoeling duidelijk en wijkt er niet vanaf. Als lezer hoop je dat hij liegt. Dat er meer is. Meer dan het leven in onderhoudend taalgebruik.
(Jonas Bruyneel)
John Toxopeus, Intiemer kunnen we niet – Het jaar 2016, De Bilt 2017
(HaEs producties)
Een dagboek publiceren. Als ik het als schrijver aan zou durven, zou ik de lijn tussen feit en fictie genadeloos verknippen. Grensoverschrijdend gedrag zonder weerga. Om te mythologiseren. Om onbeschaamd te liegen zelfs – ‘Wie niet liegt, leeft als een beest,’ zei Claus. Ongetwijfeld speelt het ego daar een rol in. Maar dan lees je Intiemer kunnen we niet van John Toxopeus. Van een ego is weinig te merken. Toxopeus pent in zijn kenmerkende stijl een dagelijkse passage en houdt die bij de werkelijkheid. De hand van de schrijver, die lees je enkel in de keuzes die hij maakt. Als er al een scherpe mening in voorkomt – over zijn voormalige uitgeefster bijvoorbeeld – is dat vrij ondubbelzinnig. Door die eerlijkheid laat hij je op het voyeuristische in zijn leven meekijken. Toxopeus fictionaliseert niet, maar drijft alledaagsheid tot het uiterste.
Als het op schrijven aankomt, was Toxopeus een laatbloeier. Pas in 2002, na een carrière als vakbondsbestuurder, nam hij de pen op. Sindsdien murwde hij zich in die besloten kring van de Nederlandse literatuur, publiceerde in tijdschriften als De Brakke Hond, Tirade, KortVerhaal, ons tijdschrift, en bracht twee verhalenbundels en twee autobiografische romans uit. In Intiemer kunnen we niet bewijst hij dat zijn leven zich tegenwoordig in die wereld afspeelt: de literatuur. Het verleden lijkt weinig impact te hebben, en een belangrijk deel daarvan schreef hij al van zich af in ‘Wie de jeugd heeft kan wel janken’.
Dit boek beschrijft het jaar 2016, van dag één tot de laatste, waarin het uitgeefproces van zijn bundel Zo zien de mensen het graag centraal staat. Het dagboek illustreert, zonder te dramatiseren, die onvermijdelijke stap na het schrijven van een manuscript. Op bijna zakelijke manier beknibbelt Toxopeus strubbelingen met zijn uitgeefster, zijn kleine kantjes daarin, en zijn leedvermaak als hij beseft dat meer van haar schrijvers de benen nemen. De zoektocht naar een toekomstplan: uitgeven in eigen beheer, of toch maar wachten op die maar niet komende ja? De vormgeving en promotie. De teleurstellingen waarvoor een hardwerkend auteur zich moet behoeden. Die schaarse momenten van onvervalste trots. Ook de omgang met de literaire wereld, de contacten met collega’s en magazines –ons tijdschrift passeert meermaals -, en het belang van een netwerk drijven boven. Voor een aspirerend schrijver kan het als handboek dienen.
Toxopeus strooit vakkennis en een blik achter de schermen rond als verwaarloosbare franjes tussen familieleven, tripjes en kwaaltjes door. Maar is feite is het schrijverschap onmiskenbaar het hoofdonderwerp. Samen met Vianen, de stad waaraan Toxopeus verknocht is, en waarvan hij eigenhandig het literaire leven lijkt te dragen. Lezingen geven, schrijfwedstrijden jureren, werken aan een verhaal over de alomtegenwoordig historische figuur Brederode: als er in Vianen woorden op papier moeten, is Toxopeus erbij. De kleinkinderen, zwemmen en de voetbaluitslagen van geliefkoosd elftal Ajax zorgen voor leidmotieven. Zo authentiek en ongekunsteld is het, dat je soms vergeet dat dit het dagboek van een schrijver is. Toxopeus zette het leven van een gepensioneerde Nederlander neer, die toevallig dat neerzetten beter beheerst dan de voormalige buurtslager.
‘Om 11:51 het water in. De eerste keer op een vrijdag. Weer vrouwen, hier en daar samen met een man, in het ondiepe deel nog slenterend, daarna dobberend, zonder oponthoud ouwehoerend. Dinsdag had ik er al een vermoeden van. Er is iemand overleden: “Wel erg voor de nabestaanden en ook vervelend voor de kinderen natuurlijk.” Ik ben inmiddels bedreven in het zijwaarts zwemmen zodat ik de colonnes kan ontwijken.’
Beschrijvingen als deze brengen keer op keer een glimlach boven. Of toch zeker dat amusante gevoel van herkenning over alledaagse ergernissen. Die maken Intiemer kunnen we niet plezierig weglezen. De vier amusante verhalen die de fragmenten onderbreken zijn daar een welkome afwisseling in. Maar driehondervijfenzestig dagen is lang, en hoewel alledaagsheid een sterkte is, is het op zoveel dagen ook een zwakte. Geloofwaardig is het zeker, maar soms mis je dat gevoel belazerd te worden. Dat gevoel dat een schrijver met je geest speelt, je wil doen geloven wat al dan niet de waarheid is. Als spiegel voor de realiteit kan het amper eenduidiger, maar het is geen literair overweldigende spiegel. Misschien ligt die kleine teleurstelling eerder bij de lezer dan de schrijver. Toxopeus maakt vanaf het begin zijn bedoeling duidelijk en wijkt er niet vanaf. Als lezer hoop je dat hij liegt. Dat er meer is. Meer dan het leven in onderhoudend taalgebruik.
(Jonas Bruyneel)
RSS-feed
